Belbin Takım Rolleri Nedir? Grup Çalışmalarında Verimi Nasıl Artırır?

Hem okul hem de iş hayatı bizi başka insanlarla birlikte çalışmaya teşvik eder. Takım çalışmaları her ne kadar sık içinde bulunduğumuz bir durum olsa da her zaman aynı şekilde verimli geçmemektedir. Gruplarda uzlaşmanın ve uyum yakalamanın zor olduğunu fark eden Doktor Meredith Belbin ve Henley Management College’daki araştırma ekibi, takım çalışmalarındaki olası problemlerin nedenini ve çalışmadan doğan verimin nasıl en üst seviyeye çıkarılacağını yakından inceleyerek “Belbin Takım Rolleri” isimli bir araştırma yayınladılar. 40 yılı aşkın süredir üzerinde çalışılan Belbin’e göre, insanın bir takımdaki rolünü anlaması, onun performansını geliştirip grup çalışmasına maksimum katkıyı vermesindeki en önemli etken. Bu yüzden de Belbin ve araştırma ekibi tarafından çeşitli yönetim ekipleri incelenerek oluşturulmuş, her takım çalışmasında gerekli olduğu düşünülen 9 rolü yakından inceleyelim.

Hareket Odaklı Roller: Şekillendiriciler, Tamamlayıcılar ve Uygulayıcılar

Oldukça dinamik olan ve engellerle yüzleşmekten korkmayan Şekillendiriciler, takımın dikkatini ve motivasyonunu kaybetmediğinden emin olurlar. Zayıf yönleri ise görevlerini yerine getirirken agresif olma ihtimallerinin yüksek olmasıdır.

Pratik ve güvenilir olan Uygulayıcılar ise takım çalışmasında ortaya atılan fikirleri aksiyona dökenlerdir. Fakat oluşturdukları planları değiştirmeye karşı çıkarak zaman zaman fazla inatçı olmaları takım arkadaşlarına zor anlar yaşatabilir.

Bu grubun son ismi olan Tamamlayıcılar, çevreleri tarafından mükemmeliyetçi olarak anılırlar. Görev sona ererken bir hata varsa bulmak için detaylara iner, bu süreçte hissettikleri endişeyi kontrol etmekte ise güçlük yaşayabilirler.

İnsan Odaklı Roller: Koordinatörler, Kaynak Araştırmacıları, Ekip Çalışanları

Sakin ve iyi bir dinleyici olan Koordinatörler, karar verme sürecinde takım arkadaşlarını cesaretlendirirler. Ekibin kalanına kıyasla daha az iş yükü sırtlanmalarının yanı sıra manipülatif davranma ihtimallerinin de yüksek olması zayıf yönlerindendir.

Kaynak Araştırmacıları ise dışadönük kişilikleri sayesinde takımın dışındaki insanlarla irtibat kurarlar. Oldukça hevesli olmaları, olaylara fazla iyimser yaklaşıp bu hevesi kaybetme ihtimalini doğurduğu için bir dezavantaja dönüşebilir.

Arabulucu oldukları düşünülen Ekip Çalışanları ise takımın birlikteyken verimli çalıştığına emin olup destek verirler. Zayıf yanları ise tartışmalardan kaçmaya çalışıp bu gibi sıkıntılarda kararsız olmalarıdır.

Düşünce Odaklı Roller: Mucit, Gözlemci ve Uzman

Yaratıcı ve içe dönük olan Mucitler, yeni fikirler üzerine düşünüp problem çözerler. Ekipten uzakta, yalnız başlarına çalışmayı tercih ettikleri için iletişim kurmak zayıf noktaları olarak düşünülebilir.

Gözlemciler ise takım arkadaşları tarafından ortaya atılan fikirlere mantıksal bir açıdan yaklaşır, objektif bir şekilde yorum yapmaya çalışırlar. Stratejik oldukları için artı ve eksileri iyi çıkarıyor olsalar da duygusallıktan uzak davranıp fazla eleştirisel olabilirler.

Uzmanlar ise ilgilendikleri alana kendilerini tamamen adamış, görevin teknik kısmıyla uğraşan kişilerdir. Zayıf noktaları ise uzmanlaştıkları konu dışına dahil olmak istemedikleri için ekibe katkılarının çok sınırlı olmasıdır.

Belbin ve ekibinin araştırmasına göre herkes, saydığımız bu rollerin birden fazlasına sahip olabilir. Bu nedenle takım oluşturma sürecinde kişi sayısı önemli bir kriter değildir. Asıl dikkat edilmesi gereken konu, aynı rollere sahip bireylerden oluşan bir takım kurmaktan kaçınarak görev paylaşımındaki dengesizliği yok etmektir. Takım performansını en üst düzeye çıkaran Belbin çalışması sayesinde grubun güçlü ve eksik yönleri belirlenerek başarıya ulaşma yolunda büyük adımlar atılabilir. Bunun yanında, zaman içinde değişme ihtimali olan bu roller konusunda ekip üyelerini bilinçlendirmek, herkesin birbirinden farklı ama eşit derecede önemli katkılar sağladığını göstererek takıma büyük bir motivasyon sağlayabilir.

Eğer siz de takım çalışmalarındaki verimi yükseltmeyi arzuluyor, Belbin Takım Rolleri’nden hangilerine sahip olduğunuzu merak ediyorsanız, Belbin’in resmi sitesinden sadece 20 dakika süren Kişisel Değerlendirme Envanterini doldurarak şu ana kadar 3 milyon kişiye hazırlanmış Belbin Bireysel Raporuna sahip olabilirsiniz.