Daha önce hiç, bir kitabı bitirdikten sonra o kitap hakkında hiçbir şey hatırlayamadığınız oldu mu? Bir sınava geceler boyu çalıştıktan ve sınava girdikten sonra tüm bildiklerinizi unuttuğunuz oldu mu? Tüm bunların Zeigarnik etkisi ile ilgisi var! Zeigarnik etkisi, henüz tamamlanmamış işlerin zihinde bir meşguliyet yaratması ve tamamlandıktan sonra da bu meşguliyetin ortadan kalkması olarak tanımlanabilir. Peki, bu etkiyle günlük hayatta nerelerde karşılaşırız ve bu etkinin farklı sonuçlarından nasıl etkileniriz? Gelin, hep beraber inceleyelim.
Zeigarnik Etkisi Nasıl Ortaya Çıktı?
Zeigarnik etkisinin temelleri bir restoranda ortaya atıldı! Evet, yanlış duymadınız. Sovyet psikolog Bluma Zeigarnik bir restoranda yaptığı gözlemler sonucu garsonların siparişleri servis tamamlandıktan sonra hatırlamadıklarını fark etti; ancak servis tamamlanana kadar siparişte herhangi bir sıkıntı yoktu! Sonraları konuyla alakalı çalışmalar ve deneyler yaptı. Böylelikle de henüz sonlandırılmamış işlerin belirli bir süre daha zihni meşgul ettiğini ortaya koydu.
Daha sonraları kimi psikologlar ve düşünürler Zeigarnik etkisini başka olaylarla da açıklamaya çalıştılar. Örneğin, yarım kalan anıların ve aktivitelerin aslında beyinde olumsuz anlamlar taşıdığını ifade eden düşünürler, bu deneyimlerin uzunca bir süre kötü bir anı olarak hatırlanmasını da bu sebebe bağladılar.
Zeigarnik Etkisinin Günlük Hayattaki İzleri
Her hafta yeni bölümü yayınlanan sevdiğiniz bir dizinin bir sonraki bölümünü bekleyemediğiniz, sabırsızlandığınız olmuştur. Hele ki en son izlediğiniz bölüm heyecanlı bir şekilde bittiyse… İşte Zeigarnik etkisi de aslında burada devreye giriyor çünkü yarım kalmışlık ve sonraki bölümü tamamlama isteği bizi etkisi altına alıyor.
Yarım bıraktığınız bir kitabı aklınızdan hiç çıkaramadığınız ve o kitaba devam etme isteğiyle yanıp tutuştuğunuz hissi tanıdık geliyor mu? Hatta yarım bıraktığınız için kötü bile hissetmiş olabilirsiniz. Uzunca bir tatile çıktıktan sonra aniden iş telefonu aldığınızda, tatilinizin yarım kalacağı hissi sizi bir anlık endişelendirmiş olabilir. Televizyonlardaki yarışma programlarında sonuç açıklanmadan hemen önce uzunca bir reklam arası verilmesi de aslında Zeigarnik etkisiyle çok yakından alakalı.
Etkileri Nasıl En Aza İndirebiliriz?
Zeigarnik etkisi aslında bir bakıma hayatı ikinci plana almamıza, ertelediğimiz işi tamamlamadan önce farklı aktivitelere başlayamamamıza yol açıyor. Hatta kimi zaman farklı işlere başlayabilme gayreti göstersek bile yarım bıraktığımız eylemler kafamızın içinde çoktan yer edinmiş oluyor. Bu durumun en kolay çözümü ise erteleme alışkanlığımızı yok etmeye çalışmaktan geçiyor. Gün içinde çok az bir vaktimizi alacak işleri daha sonrasına ertelemek, bu işlerin gözümüzde büyümesine yol açabiliyor. Bu durum da beraberinde akıldan hiç çıkmayan, bizi bekleyen işler olduğu hissini getiriyor.
Çevrenizi sizi motive edecek insanlarla donatın! Unutmayın, bazen sevdiklerimizin yapıcı birkaç sözü bile koca dağları aşmamıza yetebiliyor. Her zaman size destek olacak insanları hayatınızda tutun, hazırda var olan yüklerinize yük katacak ve eylemlerinizi ertelemenize yol açarak sizi olumsuz düşüncelerle baş başa bırakacak insanlardan kaçının.
İlginizi çekebilir: Erteleme Problemi Nedir? Nasıl Çözüm Bulabiliriz?