Dijitalleşme çağıyla birlikte bütün alışkanlıklarımızı da dijitale taşıdığımız orada. Araya giren Kovid-19 pandemisinin de kuvvetlendirdiği bu dijitalleşme süreci; bazı sektörlerde artık dijital seçeneğin yüz yüze olana kıyasla hakimiyeti ile sonuçlandı. Örneğin artık çoğu insan market alışverişini hızlı market uygulamalarından yaparken giyim, ev, vb. eşyaların da çeşitli internet sitelerinden tedarik edildiği görülmekte. Çevrim içi yayın platformlarıyla dizi-film alışkanlıklarımız bütünüyle değişti, çevrim içi müzik platformlarıyla da CD veya MP3 gibi alışkanlıklarımız tarihe gömüldü ve gündelik hayatımızda “yeni klasikler”edindik. Öte yandan; bu dijitalleşme sürecinde birçok yeni klasiğe göre daha eski bir başlangıç yapmış olan e-kitap endüstrisi diğerleri kadar başarılı olamadı. Üstelik e-kitaplar, birçok alternatif yolla pazarlanmaya çalışılsa da elle tutulur bir ivme yakalayamadı.
Amazon Kindle, Google Play Books, Apple Books
Bu alternatif pazarlama yollarından biri kuşkusuz direkt olarak basılı kitap sektörünü dijitale entegre edip çok daha uygun fiyatlara bir PDF dosyası olarak satan Amazon, Google Play Books ve Apple Books gibi platformlar olarak gösterilecektir. Nitekim bu deneme, her ne kadar satış bakımından zarara uğratacak türden bir başarısızlıkla sonuçlanmamış olsa da kişilerin okuma alışkanlıklarını bütünüyle dijitale taşıması ve basılı kitap endüstrisini sarsması bakımından da beklenen bir ivme kazanamadı. Bunun nedenlerinin ne olduğuna bakıldığında okurluğun sosyal kimliği dikkat çekecektir. Zira kitap okumanın ve düzenli kitap okuyan güruhun genellikle kitabın dokusundan da keyif alma alışkanlığı vardır ve söz konusu PDF dosyalarında bu keyif mevcut olmayacaktır.
Tabii her şey sosyal kimlikten ibaret değil. Daha etkin bir faktör aranacak olursa, kuşkusuz karşımıza çıkan “ekrana bakma hali” olacaktır. Sosyal medya ile birlikte ekranın, artık bir kafa dağıtma ve bir bakıma zaman öldürme işlevi bir hayli kuvvetlendiğinden kullanıcıların kafasında ekran ile kitap okuma eylemi arasında o istekli bağ kurulamaz bir durumda. Yani, herkes telefon kullanır fakat herkes telefonu bir kitap okuma aracı olarak görmez –zira “telefon alışkanlığı” böyle gelişmemiştir.
Elbette bahsedilen ekrana bakma hali de dijitalin kullanıcıların kafasına kodlamalarından ibaret değil. Ekranın göz yoran ve baş ağrıtan yan etkilerinden etkilenmek istemeyen kullanıcılar kitap okumayı dijital platformlardan tercih etmeyeceklerdir. Yine ekranın bir başka özelliğine değinilecek olursa; bu da kuşkusuz TikTok ve Reels gibi “kısa videolar” aracılığıyla gelişen içeriğin hızlı tüketimine bağlanacaktır. Sosyal medyanın çıkışından beri içerikler git gide kısalıp doyuruculuğu aynı kaldığından kişilerin uzun süreli dikkatlerini toplamaları hayli zorlaşmış halde. İşte tam da yeni klasiklerin bu olduğu bir çağda, kitap gibi fazla dikkat ve sabır isteyen bir hobinin takipçilerinin de git gide azalması kaçınılmaz. Yani, sorun sadece e-kitap sektöründe değil; kitap okuma alışkanlığının azalmasında da mevcut.
Ekranın rahatsız edici ışıklarına dönecek olursak; Kindle ile bu kısmen kırılmıştır ve Amazon’un da Kindle’ı bünyesinde barındırması ile nazaran e-kitap satışları artmıştır. Kindle, korumalı ekranıyla bütünüyle okumak üzerine kurulu bir e-kitap aracı/tabletidir. Yine de sokakta akıllı cep telefonları görürken herkesin çantasında birer Kindle bulunmaması bu alışkanlığın bir “yeni klasik” olamadığının kanıtı olacaktır.
Wattpad
Tüm bu büyük şirketlerin e-kitap endüstrisinin dışında aslında kısmen e-kitap sektörünün devi olabilmiş bir şirket daha var: Wattpad. Bu web sitesi, diğer şirketlerin aksine bir satış sitesi değil; daha çok bir sosyal medya platformu gibi kullanılmakta. İsteyen herkes istediği hikayeyi yazıp paylaşabilmekte ve okuyabilmekte. Muhtemelen e-kitap gibi fazla yenilikçi ve istenmeyen bir sektöre teşvik etmek için bütünüyle ücretsiz olan Wattpad daha çekici bulunmuştur –zira kullanıcıların sosyalleşmesi için bir alan da yaratılmıştır. Kanada’da kuruluşundan başlayıp dünyayı kasıp kavuran Wattpad; e-kitap endüstrisini güçlendirdi güçlendirmesine fakat basılı kitap endüstrisini de besledi ve böylelikle aradaki fark korunmuş oldu. Zira dünyanın dört bir yanında Wattpad fenomeni yazar adayları, kitaplarını Wattpad’in ardından yayın evlerine teslim ederek basılı/yayımlanmış yazar unvanını kazandılar. Böylelikle Wattpad, basılı kitap sektörünün yerini alacak bir e-kitap platformu olmaktan çıkıp; amatörlerin kitaplarını bastırmak için kullanacakları bir web sitesi konumuna yerleşmiş oldu. Üstelik bir de ilginçlik var ki Wattpad’in ardından aynı konseptle kurulan hiçbir web sitesi onun kadar başarılı olamadı; yani Wattpad sektörde monopol.
Nihayetinde söylenebilir ki e-kitap endüstrisinin geleceği, basılı kitabı haklayabilecek kadar güçlü bir gidişatta ilerlememekle birlikte günden güne sahip olduğu talebi artıran bir ivmeye sahip. Nitekim, e-kitapların uzun bir süre daha basılı kitapların yerini alacağını düşünmüyor; Metaverse gibi tümüyle dijital yeni platformlara rağmen edebiyatın teknoloji ile birleşmesinin kısmen daha güç olduğunu savunuyoruz.
İlginizi çekebilir: