Derin Okuma İle Kitaptan Alınabilecek Verimi Artırmak

Kitap okuma, bilgi edinme ve düşünce dünyamızı genişletme açısından vazgeçilmez bir araçtır. Okuma yazmayı öğrenmeyle başlayan süreç kimileri tarafından hayat boyu devam ettirilir. Bu durumda kişi genellikle çok satanları, alanına göre uygun olabilecek kitapları ya da merak ettiği yazarı ya da ilgisini çeken konu hakkında bir kitap okur. Bu süreçte kitap seçmenin kendisi ayrı bir yoruyucuyken kitap okumak ve okuduğunu içselleştirmek de ayrı bir uğraştır. Kitabın içeriğini anlamak ve ileride de hatırlamak önemlidir.  Ancak, yüzeysel bir okuma yerine derin okuma yaparak, okuduğumuz kitaptan çok daha fazla verim alabiliriz. Derin okuma, metnin alt metinlerini, yazarın niyetini ve kitabın sunduğu daha geniş anlamları keşfetmeyi içerir. Peki, derin okuma nasıl yapılır? İşte adım adım derin okuma yöntemleri ve ek tavsiyeler.

1.Okumaya Hazırlık: Ön Bilgi Edinme

Bir kitabı okumaya başlamadan önce, kitap hakkında biraz araştırma yapmak oldukça faydalıdır. Yazarın kim olduğunu, hangi dönemde yaşadığını, kitabın yazıldığı tarihi ve o dönemin genel özelliklerini bilmek, metni daha iyi anlamanızı sağlar. Buna ön-okuma ya da pre-reading denilir. Ön okuma yaparak kitabın içeriğinde geçen kavramları daha kolay anlamanız amaçlanır. Bunun için yazarın hayatı, kitabın konusu, yazıldığı dönem hakkında kısa bilgiler edinmek önemlidir. Örnek olarak Dostoyevski’nin “Suç ve Ceza” kitabını okumadan önce, yazarın hayatını ve kitabın konusu bağlamında 19. yüzyıl Rusya’sının toplumsal ve ekonomik durumunu araştırmak, kitabın ana temasını ve karakterlerinin davranışlarını daha iyi anlamanızı sağlar.

2.Aktif Okuma: Not Alma ve Soru Sorma

Okuma sırasında not almak, kitabın önemli kısımlarını vurgulamak ve sorular sormak derin okumanın temel unsurlarındandır. Bu, kitabı sadece gözle takip etmek yerine, aktif bir şekilde düşünmenizi sağlar. Önemli gördüğün cümlelerin altını çizmek, kenarlarına not almak derin okuma sürecinde en önemli etmenlerden birisidir. Dipnotlar varsa mutlaka dipnotlar da es geçilmemeli. Unutmayın kitap size aitse üzerini çizmek sizin için bir sorun olmamalı. Sorularınızı da acaba bu karaktere ne olacak, bu durum ne anlama geliyor gibi sorularla yapabilirsiniz. Ben şahsen 5N1K tekniğini önemli yerlerde kullanmaya çalışıyorum. Örnek olarak Virginia Woolf’un “Kendine Ait Bir Oda” kitabını okurken, kadınların tarih boyunca yazın dünyasında nasıl yer bulduğunu ele alan kısımların altını çizin ve “Bu durumun günümüzde yansımaları nelerdir?” gibi sorular sorun. Ara ara okurken Woolf bu eseri yazarken ne gütmüş gibi sorular sorun ve merak ettiğiniz sorular olursa interneti kullanmak çekinmeyin.

3.Metni Parçalara Ayırma ve Analiz Etme

Metni bölümlere ayırarak her bir bölüm üzerinde derinlemesine düşünmek, kitabın genel anlamını kavramanıza yardımcı olur. Her bölümde yazarın vermek istediği mesajı, karakter gelişimlerini ve olay örgüsünü analiz edin. Bunu uzun kitaplarda her bölüm için yapmak zor olsa da önemli olduğunu düşündüğünüz yerlerde örneğin olay örgüsünün tavan yaptığı, karakterlerin değişim geçirdiği yerleri bu teknikle inceleyebilirsiniz. Örnek olarak George Orwell’in “1984” kitabında, her bölümde Büyük Birader’in kontrol mekanizmalarının nasıl işlendiğini ve bu mekanizmaların karakterler üzerindeki etkilerini analiz edin. Analiz etmek istediğiniz konuları özgürce seçebilirsiniz.

4.Bağlantılar Kurma

Okuduğunuz kitap ile başka kitaplar, filmler, makaleler veya kişisel deneyimleriniz arasında bağlantılar kurun. Bu, okumanızı daha zengin ve anlamlı hale getirir. Bunu yaparken acaba o karakter yerinde olsam ben ne yapardım gibi empati kurmak ya da romandaki konuların gerçek hayatta veya kişisel yaşamınıza nasıl değiştirilebileceği hakkında bağdaştırmalar yapabilirsiniz. Örneğin Harper Lee’nin “Bülbülü Öldürmek” kitabını okurken, Amerika’daki ırkçılık temasıyla ilgili modern olaylar ve medya içerikleriyle paralellikler kurarak kitabın güncelliğini ve önemini değerlendirin.

5.Tartışma ve Yorumlama

Son adımda okuduğunuz kitabı başkalarıyla tartışmak, farklı bakış açıları geliştirmenize yardımcı olur. Kitap kulüplerine katılmak veya çevrimiçi platformlarda kitap hakkında yorum yapmak, derin okuma deneyiminizi zenginleştirir.  Buna ek olarak kitap hakkında yazılmış makale vb. yazıları okumak da faydalı olabilir. Örneğin Jane Austen’in “Gurur ve Önyargı” kitabını okuduktan sonra, Elizabeth Bennet’in feminist bir karakter olup olmadığı üzerine tartışın ya da yazılan içeriklere bakınız.

Ek Tavsiyeler 

1. Yavaş Okuyun: Hızlı okumak yerine, yavaş ve dikkatli bir şekilde okumak metni daha iyi anlamanızı sağlar. 
2. Çeşitli Türlerde Okuma: Farklı türlerde kitaplar okuyarak okuma alışkanlıklarınızı çeşitlendirin ve her türün kendine özgü özelliklerini keşfedin.
3. Görsel ve İşitsel Destek: Kitap hakkında yapılmış belgeseller, podcastler veya filmleri izlemek, kitabı daha geniş bir perspektiften değerlendirmenize yardımcı olabilir.
4. Günlük Tutma: Okuduğunuz kitaplarla ilgili düşüncelerinizi, analizlerinizi ve hislerinizi yazdığınız bir okuma günlüğü tutun.

Derin okuma, sabır ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Ancak, bu yöntemi benimsediğinizde, kitaplardan alacağınız verim ve okuma deneyiminizin kalitesi büyük ölçüde artacaktır. Unutmayın, her kitap bir dünya ve derin okuma, bu dünyayı keşfetmenin en etkili yoludur.