Mars Helikopteri: Ingenuity Yolculuğu

İnsanların kuşları gözlemlemeye başladığı ilk günlerden beri var olan gökyüzü merakı ve uçma tutkusu hala devam etmekte. 9. yüzyıl ile 11. yüzyıl arasında Armen Firman‘in yaptığı paraşüt uçuşu ve Abbas Ibn Firnas‘ın planörüyle yaptığı uçuşlar gibi öncü kısa mesafeli uçuşlar yapılmıştır. Es geçilmemesi gereken bir konu ki 1638 yılında, Osmanlı‘da Hezarfen Ahmed Çelebi, kuşlardan esinlenerek tasarladığı bir çift kanatla Boğaziçi üzerinde uçmuştur. Çoğunluk tarafından kabul edilmiş ilk insanlı uçuş 1783 yılında Paris‘te gerçekleşmiş olsa bile teknik olarak kriterlerin çoğunu taşıyan uçuş Wright kardeşler tarafından yapılmıştır.

Dünya üzerindeki gökyüzü merakı herkesin uçak kullanabildiği ve gökyüzünün seyrine doyabildiği noktaya geldiğinde bunun yerini başka gezegenlerdeki gök meraka sürüklemiştir.

Perseverance Yolculuğu

Bu merakın bir göstergesi olarak da NASA’nın 6 yıldır üstünde çalıştığı keşif aracı olan Perseverance 30 Temmuz 2020 tarihinde fırlatıldıktan yaklaşık 7 ay sonra 18 Şubat’ta Mars yüzeyine inişini başarılı bir şekilde gerçekleştirdi. Perseverance ile Mars’a yolcu olarak giden, ona Ingenuity de dediğimiz Mars Helikopteri başarılı bir şekilde seyahatini tamamlamıştı.

Perseverance’ın Mars’taki temel amacı, antik mikrobiyal yaşam belirtilerini araştırmak da dahil olmak üzere astrobiyolojiydi. Bu amaca en büyük desteği sağlayacak olan Ingenuity’nin tasarımında teknik ve fiziksel anlamda çok fazla ayrıntıya dikkat edilmek zorundaydı. Mars’daki yerçekimi kuvveti dünyadakinin üçte biri olmasından dolayı Ingenuity’nin yapımında mümkün olduğunca hafif malzemeler kullanılmalıydı. Bunu sağlayabilmek için ultra hafif parçalar seçildi. Dünyadaki helikopter tasarımlarından başka bir farkı ise Ingenuity pervanelerinin dakikadaki dönme hızının çok yüksek olmasıydı.

Mars yüzeyine daha önce tekerlekli keşif araçları gönderilmişti fakat pervaneli bir cihazın gönderilmesi ilk olmuştu. Şimdilerde uçabilen bir keşif cihazının ulaşım ve hız bakımından çok daha verimli olacağı düşünülüyor. Bunun nedeni ise tekerlekli keşif araçlarının kayalık yüzeylerde yeterince verimli olamaması hatta bu bölgelere ulaşamamasıydı. Pervaneli bir keşif cihazı sayesinde daha çok yüzeye ulaşılabilecek ve daha hızlı sonuçlara varılabilecek.

Evet, şubat ayında Mars yüzeyine ulaşmıştı fakat ne zaman keşfe çıkacaktı?

İşte geçtiğimiz Nisan ayının 19’u günü öğlen saatlerinde ilk uçuş gerçekleşti. Öğlen saatlerinin seçilmesinin nedeni hem Mars yüzeyindeki rüzgarların çok şiddetli olması ve öğlen saatlerinde bu rüzgârın şiddetinin bir miktar azalıyor olması hem de güneş ışınlarının tam tepede olduğu saatlerde görüntü verilerinin daha kaliteli bir şekilde elimize ulaşacağına inanılıyordu. Sonucunda inanıldığı gibi de oldu. 19 Nisan’daki uçuş başarıyla gerçekleşti.

Mars helikopterinin ilk uçuş deneyimi, 39.1 saniye sürdü. NASA’nın ve bizim heyecanla beklediğimiz sonuçların elimize ulaşması birkaç saati buldu. Endişelenilen asıl unsurlardan biri; kalkış ve iniş esnasında yüzeydeki toz partiküllerinin veri akışını ve görüntüsünü etkileyeceğiydi. Birkaç uçuş denemesi sonucunda bu durumun değerlendirmesi yapıldı. NASA’nın açıklamasına göre, Ingenuity’nin birden havalanmak yerine 2-3 cm yukarı düz bir şekilde yükselip sonrasında uçuşa geçmesiyle toz taneciklerinin beklendiği kadar sorun yaratmadığı anlaşıldı.

Plütonyum yakıtıyla çalışan Perseverance’nin yolcusu olan Ingenuity, çok iyi iş çıkarıyordu. Geçtiğimiz mayıs ayının 8’i gününde ise 108 saniye 10 metrelik mesafeye çıkan minik helikopterimizin sesi Perseverance tarafından duyuldu.

Ingenuity’nin önümüzdeki birkaç hafta içinde Perseverance’tan yaklaşık 300 metre uzakta kalkış ve seyahat etmeyi içeren üç veya dört uçuşu daha gerçekleşeceğiyle ilgili bilgiler edindik. Uçuşlardan elde edilen veriler sonucunda daha gelişmiş uçakların gelecekteki tasarımları için kullanılacak.

Bu gelişme sadece teknik bakımdan bir gelişme değil. Sembolik olarak da bir anlamı var. NASA, dünya üzerindeki uçuşların en önemli isimlerinden olan Wright kardeşleri de unutmamıştı. Mars helikopterinin güneş panellerinden birinin hemen altına Dünya’da yerden havalanan ilk kanadın ufacık bir parçası bu kez Mars’ta havalanacak.

İlginizi çekebilir: Covid-19 Gölgesindeki Türkiye’de Akademik Dürüstlük